Mijn achternaam, van der Ree, heeft niets te maken met het beestje. Mijn voorouders woonde aan de rede (kade). In het oudhollands ook wel “ree” genoemd. Ze woonde dus dicht bij het water. Als één van mijn familieleden naar buiten ging, dan roken ze de pure zilte lucht van de Noordzee.
Mijn familie woonde in Zeeland
Als je kijkt naar het verleden, dan zijn er in onze beleveniswereld wel erg veel geuren en smaken bijgekomen. Helaas zijn er ook geuren en smaken die we niet meer kennen. De opa van mijn opa van mijn opa bijvoorbeeld kende de geur van uitlaatgassen niet en mijn oma’s oma had nog nooit de geur van Chanel nummer 5 geroken. Mijn familie woonde in Zeeland. Ze waren niet rijk en aten hoogstwaarschijnlijk simpel. Ze hadden dus nog nooit de geur van een nieuwe auto geroken, sliepen niet op met Dash gewassen lakens en maakte hun huis niet comfortabel met geurkaarsen. De smaak van chocolade, dure wijn, olijven en avocado kende ze niet.
Van der Ree komt van de rede.
Mijn achternaam, van der Ree, heeft niets te maken met het beestje. Mijn voorouders woonde waarschijnlijk aan de rede (kade). In het oudhollands ook wel ‘ree’ genoemd. Ze woonde dus dicht bij het water. Als één van mijn familieleden naar buiten ging dan roken ze de pure zilte lucht van de Noordzee. Misschien was er in de buurt wel een dok waar de geur van teer en pek vanaf kwam. Na een dag hard werken op het land roken ze naar zweet en hadden ze de geur van aarde aan hun handen. Ze aten aardappelen met vet of als het even tegen zat het armenvoedsel oesters. Ze spoelde alles weg met een glas verse melk van hun eigen koe die naast een geurend graanveld stond te grazen.
De chemische geuren en smaken
Mijn voorouders roken en proefden dus pure smaken en geuren. Er bestonden nog geen chemische kleurstoffen, smaakversterkers en conserveermiddelen. In tegenstelling tot tegenwoordig zijn er hele volksstammen die de smaak van echte koffie niet kennen en denken dat aardbeien smaken naar bubbelgum. Filet American – dat roodachtige prutje – komt uit een bakje van de AH en ze denken dat de verbrande smaak van gepasteuriseerde melk normaal is. Verse Lavendel ruikt ook niet zo lekker, omdat het niet hetzelfde ruikt als de spuitbus die gebruikt wordt na het poepen. U begrijpt dat ik als gepassioneerd kok walg van deze nepsmaken (en dus geuren). Ik zie het dan ook als mijn taak als vader en kindercoach om kinderen weer pure smaken te laten proeven. Alle E-nummers leiden af van de essentie van een smaak en een geur en maken ons alleen maar in de war. Kinderen moeten weer gaan leren hoe een pure smaak proeft en ruikt en waar het vandaan komt. Een sessie bij mij is dan ook pas compleet na een bezoek aan een moestuin of de kruidentuin in Delft of de daarnaast gelegen kinderboerderij. “Ja, een hamburger is van die koe gemaakt”, en “De kruiden op je pizza komen niet uit een potje, maar zijn gewoon plantjes. Kijk maar, je mag ze proeven.”
De taak van ouders
Wij eten echt wel eens een hamburger van de Burger King. Maar als ik mijn kinderen echt een plezier wil doen, dan maak ik ze zelf. Een avond “Hamburgeren” (allemaal bakjes met ingrediënten en dan maar stapelen) is een feest. Of samen gezellig een pizza bouwen met verse ingrediënten. Mijn kinderen lusten ook alles. Zij hebben dan ook van jongst af aan al meegegeten met wat de pot schaft. Bij ons kwamen er geen potjes Olvarit in. Nou denkt u natuurlijk dat ik een enorme gezondheidsfreak ben, maar dat is niet zo. Ik probeer alleen wel om kinderen bij te brengen dat smaken en geuren van ingrediënten puur veel lekkerder zijn. Als alle ouders iets meer tijd zouden nemen dan geven we onze kinderen mooie en pure smaak,- en geurherinneringen mee.
Hoe pas ik het nu toe
Als Culinair Kindercoach heb ik mijn geheel eigen methode ontwikkeld. Ik help en begeleidt kinderen – en hun ouders – door met ze te koken. Tijdens mijn opleiding kwam ik er achter dat dit de methode is die het beste bij mij past. Ik ben graag actief met kinderen bezig en koken is mijn grote passie. Gaan zitten en de vraag stellen: “Hoe gaat het nou met je?”, werkt niet bij mij en werkt vaak stigmatiserend bij kinderen. Samen iets creëren en tijdens het “knutselen in de keuken” het gesprek aangaan werkt bij mij beter. We eindigen bij mij na 2 uur dan ook niet met een tekening of ander frutsel, maar met een gerecht dat een trots kind en zelf heeft gemaakt. Een smakelijke bijkomstigheid van een sessie waarbij het kind alle aandacht van mij heeft gekregen en in bijna alle gevallen makkelijk zijn of haar problemen met mij bespreekt.
Het proeven en combineren van smaken
Uit ervaring weet ik dat kinderen uitstekend in staat zijn om hun gevoel te associëren met een smaak. Voor mij is dit dan ook een prima ingang om het gesprek aan te gaan. Ik begin mijn sessies dan ook altijd met een proeverij. Zoet, zout, zuur en bitter. Door deze vier smaken (de andere 2 neem ik niet mee)te koppelen aan het gevoel dat het kind heeft op dat moment kan ik het gesprek met ze aangaan. Door smaken te combineren of producten te bewerken maak ik bespreekbaar hoe een gevoel omgedraaid kan worden. Als voorbeeld: Bitter wordt door kinderen vaak geassocieerd met verdrietig. Door een bittere smaak te verwarmen komen de suikers los en wordt het ingrediënt wat zoeter. Ik bespreek dan met het kind wat er bij hen nodig is om het bittere gevoel wat zoeter te maken. Omgekeerd werkt dat ook. Als je suiker te lang verwarmt krijg je bittere karamel.
Jeugdherinneringen uit het heden
Veel kinderen hebben nu al mooie herinneringen als ze een bepaalde smaak proeven. Ze kunnen ook uitstekend herinneringen ophalen. Een gerecht wat hun oma maakt of die pizza die ze gegeten hebben op vakantie in Italië. Allemaal emoties die gekoppeld zijn aan smaken.
Geurige terugblikken
Helen Fields, schrijver en deskundige op het gebied van geneeskunde voor het Smithsonian, legt in haar boek Fragrant Flashbacks uit dat gedurende onze vroege kinderjaren, geur en smaak samen onze belangrijkste ‘chemische kanalen’ zijn om de wereld te begrijpen. Deze ‘Fragrant Flashbacks’ (geurige terugblikken) verwijzen naar de intieme relatie tussen geheugen, geur en onze kinderjaren. Tot het vijfde levensjaar is de manier waarop een kind herinneringen integreert nauw gerelateerd aan de reuk, maar naarmate we opgroeien, gaan zicht en gehoor steeds zwaarder wegen. We hebben deze terugblikken allemaal opgebouwd in onze kinderjaren. Onze emotionele geurenkoffer zit er vol mee. Zowel met positieve als negatieve associaties.
Ze worden ook wel Proustiaanse herinneringen genoemd. De Franse schrijver Marcel Proust heeft deze ervaring in zijn boek “Du côtes de chez Swann” beschreven en staat bekend als de ‘madeleine-scène’. Tijdens het eten van een in bloesemthee gedoopt gebakje (Madeleine) proeft de verteller een smaak die hij lang niet geproefd heeft en wordt zijn geheugen geactiveerd. Alle mooie herinneringen aan waar hij in zijn jeugd veel tijd doorbracht komen bij hem omhoog. Eigenlijk hetzelfde als wat er bij de zure restaurantcriticus Anton Ego in de film Ratatouille gebeurde.
We vergeten zo veel
We vergeten deze geur,- en smaakherinneringen niet, we slaan ze dus op in ons geheugen. We noteren ze alleen niet op papier. Stel dat ons geheugen straks slechter wordt?. Dan weet niemand ze meer. Door ze in onze jeugd te noteren (en aan te vullen als we nieuwe smaken en geuren in combinatie met emoties ontdekken), kan er mogelijk in toekomst een beroep op worden gedaan. Hoe mooi zou het zijn als wij in staat zijn om de kwaliteit van leven van een dementerende patiënt te verbeteren door samen een appeltaart te bakken. Alleen de geur van een versgebakken appeltaart zou een mooie Proustiaanse herinneringen op kunnen roepen.
Samen terug naar de jeugd van mijn grootouders.
Mijn beide grootmoeder gingen vrij vroeg dementeren. Ik zie ze nog zitten, de bronnen van mijn bestaan. Mijn ene grootmoeder zat in de laatste fase van haar ziekbed wezenloos voor zich uit te staren met een zelfgemaakte Nijntjepop in haar schoot. De andere had als oud apothekersassistente moeite een puzzel van 12 stukjes op te lossen. Ooit waren het grote en sterke vrouwen die mijn ouders hebben groot gebracht. Als ik had geweten wat ik nu weet, dan had ik graag samen met ze een smakelijke en geurende reis naar hun verleden gemaakt. Van mijn beide oma’s weet ik wat ze graag aten, in welke omgeving ze zijn opgegroeid en welke parfum ze droegen. Maar eigenlijk weet ik niet veel meer. Hoe mooi zou het zijn geweest als ik van beide hun geur,- en smaakherinneringen had gehad. Herinneringen die ik zou hebben kunnen gebruiken om ze mee te nemen op een reis naar de tijd voordat ze ziek werden.
Jan Willem van der Ree
https://watschorteran.nl/contact/over-mij