Welke rituelen ken jij nog van vroeger? Krijg je daar ook een warm gevoel bij? Veilig voelen, bescherming, geborgenheid. Rituelen zijn belangrijk. Juist voor kinderen. Maar wanneer gaat een ritueel te ver en is de grens met dwang nog moeilijk te onderscheiden?
Rituelen zijn bij kinderen normaal en zelfs nodig. Kinderen leren door te herhalen. Herhalen geeft veiligheid. Denk maar aan de rituelen rondom het naar bed gaan. Door de herhaling weet je kind wat er gaat gebeuren en gaat het lekker slapen. In die veiligheid kan een kind groeien en groot worden.
Herkenbaar?
“Ik loop met één been op de stoep en één been in de goot
En als ik dat niet doe, dan ben ik morgen dood”
Ken je dit liedje van Kinderen voor Kinderen uit 1990 nog?
Ik kan me herinneren dat ik vroeger over het zebrapad liep en alleen mijn voeten op de zwarte strepen mocht zetten. Als ik per ongeluk toch op het wit terecht kwam, trok ik mijn voet snel terug en ging weer door op de zwarte stukken.
Had ik er last van? Ik geloof het niet. Als het stoplicht op rood sprong, rende ik snel door naar de overkant en was een halve voet op het wit niet erg.
Herken je dit van jezelf van vroeger?
Gelukkig………. want we doen dit op een bepaalde manier allemaal.
Maar wat als je een kind hebt dat dit veel erger doet. Niet alleen met de zebra, maar ook met het tellen van de stoeptegels of de muren aantikken.
Is dat normaal?
Waar kun je als ouder op letten
“Ik kom er niet vanaf, ik baal er weleens van
Ik weet alleen maar, dat ik het niet laten kan”
Soms gebeurt het dat de rituelen zo belangrijk worden voor een kind dat het geen ritueel meer is, maar op dwang gaat lijken.
Een ritueel is een gewoonte en voelt veilig. Dwang is een ‘moeten’ geworden en het biedt geen veiligheid meer.
Waarom ontstaat dat bij een kind? Dat is niet duidelijk. Een stukje familiare aanleg speelt waarschijnlijk een rol en een stukje persoonlijkheid. Een dwangstoornis is een ziekte.
Als je kind richting de puberteit gaat en je maakt je er zorgen om, zou ik je aanraden om eens te letten op de twee signalen die hieronder staan.
- De rituelen gaan heel veel tijd in beslag nemen en ‘normale’ dingen moeten daarvoor wijken. Bijvoorbeeld: je kind loopt telkens terug naar het begin van het zebrapad als hij het zwart een stukje heeft aangeraakt. Misschien wel vijf keer. Je kind let er niet op of het stoplicht op rood gaat of dat er auto’s aankomen.
- Je kind gaat situaties vermijden. Bijvoorbeeld: je kind wil niet oversteken als er een zebrapad is. Hij krijgt jou ongemerkt zover om eerst langs deze kant van de weg naar die leuke winkel te lopen. In werkelijkheid is daar een plek zonder zebra waar hij over kan steken, omdat hij daar niet hoeft te letten op de witte en zwarte strepen.
Onschuldig of een ziekte?
“Met een been op de stoep
En niemand die het weet
Ik schaam me d’r een beetje voor”
Mijn kind bleek een dwangstoornis te hebben toen hij negen jaar was. Ik herkende toen geen dwanghandeling, maar ging met een vaag gevoel naar de juffen op school, omdat hij zich zo slecht kon concentreren. Wat ben ik blij dat ik dat gedaan heb. Niet veel later ontdekte wij, als ouders, welke dwanghandelingen en -gedachten hij had. Dingen die hij deed omdat hij bang was dat ons iets zou overkomen. Dat besef raakte ons diep, dat kan ik je vertellen. De school nam ons heel serieus en daar ben ik ze nog steeds dankbaar voor. Uiteindelijk is er bij hem de diagnose OCD (obsessive compulsive disorder) gesteld. Door middel van gerichte therapie heeft hij zijn angst en dwang onder controle gekregen.
Schaamte
Het kan lastig zijn om mensen om je heen te vertellen dat je kind last heeft van dwang. Schaamtegevoel speelt een grote rol. Het is iets geks. Moeilijk om uit te leggen aan mensen die vragen hoe het met je kind gaat.
Wat ben ik nu blij dat ik daar overheen gestapt ben en dat de school ons zo serieus nam. We zijn nu tien jaar verder. Het gaat goed met hem. Hij weet wat zijn valkuilen zijn en wat hij dan moet doen.
Wat kun je doen?
Lang heb ik geprobeerd om de angst en dwang bij mijn kind weg te halen. Zeggen dat hij dingen niet moest doen of juist wel moest doen. Ik ben er achter gekomen dat je als ouder de dwang bij je kind niet weg kunt halen. Je kind zal dat zelf moeten doen. Net als bij elke andere ziekte. Hoe meer je de dwang ondersteunt, hoe groter deze kan worden. En dat is juist wat je niet wilt.
Neem je zorgen serieus en praat er over met je kind. Bedenk dat ook bij je kind het schaamtegevoel al mee kan spelen en hij of zij er niet over wil praten. Ga naar je huisarts. Er is gerichte en gespecialiseerde therapie voor kinderen en jongeren met dwang. Hoe sneller je er bij bent, hoe sneller je kind de juiste therapie kan krijgen.
En denk je ook aan jezelf? Het is best heftig om dit mee te maken in je gezin.
Hartelijke groet,
Thea van Bodegraven-Boonstra
Sterk in Eigen Kracht
Coaching bij angst, dwang of dominant gedrag in het gezin
Alphen aan den Rijn
06 81 94 10 59
www.sterkineigenkracht.nl
Gratis E-book: Angst of dwang in het gezin http://sterkineigenkracht.nl/e-book/